ท้องนอกมดลูก

คำถาม

ตอนนี้ดิฉันเพิ่งคลอดลูกชายได้ 4 เดือนกว่าแล้ว ก่อนที่จะมีลูกคนนี้ ช่วงมกราคม 2540 ดิฉันท้องนอกมดลูก ตอนนั้นไม่ทราบค่ะ พอประมาณ 2 เดือนเริ่มปวด แล้วก็เกือบเสียชีวิต ไปไม่ทันให้คุณหมอรักษา พอถึงคุณหมอก็ผ่าตัดทันทีเลย ดิฉันเสียใจมากเพราะอยากมีลูกมาก อยากทราบว่าการที่ท้องนอกมดลูกเกิดจากสาเหตุอะไร สืบเนื่องจากเคยทำแท้งมาก่อนหรือไม่ (ดิฉันเคยทำแท้งก่อนแต่งงาน)

คำตอบ

คุณอรชุมาโชคดีมากที่รอดพ้นจากการเสียชีวิตจากท้องนอกมดลูกแล้วยังสามารถตั้งครรภ์ปกติจนมีบุตรชายอายุ 4 เดือนแล้ว คนอื่นๆ อีกหลายคนที่ไปทำแท้งมาอาจจะไม่โชคดีแบบนี้เสมอไปก็ได้นะครับ
สาเหตุของท้องนอกมดลูกมีมากมายหลายสาเหตุ โดยปกติเมื่อมีการตกไข่เกิดขึ้นในแต่ละรอบเดือน ฟองไข่ที่ตกออกมาจะถูกดูดเข้าไปในท่อนำไข่ ขณะเดียวกันตัวอสุจิก็จะเดินทางผ่านปากมดลูกเข้ามาในโพรงมดลูกและเข้ามาในท่อนำไข่ จนเข้าไปปฏิสนธิกับไข่ที่ท่อนำไข่นั่นเอง

ตอนก่อนปฏิสนธิยังไม่มีปัญหา เพราะตัวอสุจิมีทางสามารถแหวกว่ายฟันฝ่าอุปสรรคเข้ามาที่ท่อนำไข่ได้ แต่หลังจากปฏิสนธิแล้วหางของตัวอสุจิก็หลุดไป ส่วนหัวของอสุจิก็เข้าไปปฏิสนธิกับไข่ซึ่งเป็นฟองกลมๆ เคลื่อนไหวเองไม่ได้ การตั้งครรภ์ที่ปกติจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อไข่ที่ถูกผสมแล้ว ถูกพัดโบกโดยเซลล์ที่มีลักษณะคล้ายๆ เส้นขนที่บุอยู่ภายในท่อนำไข่ช่วยกันพัดให้ไข่ค่อยๆ กลิ้งจนเข้ามาในโพรงมดลูก ไข่ก็จะพยายามเกาะติดผนังมดลูกเพื่อเจริญเติบโตเกิดการตั้งครรภ์ต่อไป

แต่บังเอิญท่อนำไข่มีความผิดปกติเกิดขึ้น เช่น เคยมีการอักเสบมาก่อนจากการติดเชื้อหรือจากการทำแท้งก็อาจทำให้เซลล์ที่คอยทำหน้าที่พัดโบกไข่ชำรุดเสียหาย ทำให้ไข่ไม่ถูกพัดโบกเข้าไปในโพรงมดลูก ยังคงค้างอยู่ที่ท่อนำไข่ ไข่ก็เลยจำเป็นต้องฝังตัวที่ท่อนำไข่ เกิดท้องนอกมดลูกขึ้นมา

ภาวะท้องนอกมดลูกเกิดได้หลายที่ บางครั้งไข่ที่ถูกผสมแล้วอาจจะหล่นไปในช่องท้อง ก็อาจจะไปฝังตัวตามที่ต่างๆ เกิดเป็นการตั้งครรภ์ที่รังไข่ ในช่องท้อง หรือเกาะติดกับลำไส้ก็ได้ นอกจากนี้ในรายที่ผ่าตัดแก้หมัน การผสมเทียมหรือการทำเด็กหลอดแล้วชนิดต่างๆ รวมทั้งในรายที่คุมกำเนิดแล้วพลาดก็มีโอกาสเกิดท้องนอกมดลูกได้ทั้งสิ้น

สำหรับคุณอรชุมาน่าจะพอสันนิษฐานได้ว่าการเกิดท้องนอกมดลูกอาจเป็นผลจากที่เคยทำแท้งมาก่อนก็ได้ครับ

คำถาม

ตอนนี้ลูกชายก็ 4 เดือนกว่าแล้ว เมนส์ยังไม่มาเลยจะมีสิทธิ์ท้องไหมคะ เพราะไม่ได้กินยาคุมค่ะ เพราะไม่รู้จะเริ่มกินอย่างไรดี

คำตอบ

หลังจากคลอดบุตรประมาณ 1 เดือน ก็สามารถมีไข่ตกได้ตามปกติและสามารถตั้งครรภ์ได้อีก ดังนั้นก็ควรเริ่มรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดได้เลย โดยเฉพาะถ้าคุณอรชุมาเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก็จะสามารถคุมกำเนิดโดยธรรมชาติได้อย่างมีประสิทธิภาพถึงประมาณ 6 เดือน เพราะฮอร์โมนที่สร้างน้ำนมจะไปกดการทำงานของรังไข่ไม่ให้มีไข่ตกตามปกติ ทำให้ไม่ตั้งครรภ์และไม่มีประจำเดือนในระหว่างที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติ แต่ถ้าคุณอรชุมาไม่ได้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ โอกาสตั้งครรภ์ก็มีสูงทีเดียว คงต้องไปพบแพทย์เพื่อตรวจการตั้งครรภ์ต่อไปครับ

คำถาม

ถ้าคุณหมอตรวจทราบก่อนว่าท้องนอกมดลูกคุณหมอจะช่วยเราได้อย่างไร โดยไม่ต้องผ่าตัดในกรณีที่ยังไม่ปวดเพราะมีเลือดออกในช่องท้องน่ะค่ะ เพราะถ้าไม่ไปหาหมอให้คุณหมออัลตร้าซาวนด์ดูส่วนมากจะไม่ทราบท้องนอกมดลูก

คำตอบ

การท้องนอกมดลูกถือว่ามีอันตรายสูง และเป็นเรื่องที่แพทย์จำเป็นต้องให้การรักษาอย่างรีบด่วน เพราะตัวเด็กที่อยู่นอกมดลูกจะโตขึ้นเรื่อยๆ จนทำให้ท่อนำไข่ซึ่งธรรมชาติไม่ได้สร้างมาให้ขยายตัวได้มากเหมือนมดลูกเกิดการฉีกขาด ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดและมีการตกเลือดในช่องท้องจนเสียชีวิตได้ การรักษามีวิธีเดียวละครับคือการผ่าตัด แต่ละเป็นการผ่าตัดเปิดหน้าท้องหรือผ่าตัดผ่านกล้อง โดยเจาะรูเล็กๆ ที่บริเวณหน้าท้องประมาณ 3 รู ก็ขึ้นกับอาการและปริมาณเลือดที่อยู่ในช่องท้อง รวมทั้งความชำนาญหรือความถนัดของแพทย์ที่ให้การรักษา

ปัจจุบันได้มีการรักษาโดยวิธีฉีดยาบางชนิดเข้าไปเพื่อให้เนื้อรกตายและถูกดูดซึมไปในที่สุดโดยไม่ต้องผ่าตัดปีกมดลูกทิ้งไป แต่ผลการรักษายังไม่เป็นที่น่าพอใจ และยาที่ฉีดเป็นสารเคมีบำบัดชนิดหนึ่งซึ่งมีอันตรายสูง จึงไม่ค่อยเป็นที่นิยม

คุณอรชุมาไม่ต้องเสียดายปีกมดลูกที่ถูกตัดทิ้งไปหรอกครับ เพราะถึงถูกตัดทิ้งไปก็ยังเหลืออีกข้างหนึ่งซึ่งยังสามารถมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ตามปกติ ยกเว้นถ้าเกิดเป็นซ้ำอีกข้าง แพทย์ก็อาจพิจารณาผ่าตัดท่อนำไข่ทิ้งไปเพียงบางส่วนและพยายามซ่อมแซมต่อส่วนที่เหลือเข้าด้วยกัน แต่ด้วยเทคโนโลยีทางด้านการเจริญพันธุ์ในสมัยปัจจุบัน ถึงคุณอรชุมาจะถูกตัดปีกมดลูกหมดทั้ง 2 ข้าง ก็ยังสามารถตั้งครรภ์ได้โดยวิธีทำเด็กหลอดแก้วซึ่งไม่จำเป็นต้องอาศัยท่อนำไข่เลย แต่ค่าใช้จ่ายจะค่อนข้างสูงหน่อยครับ