ตกเลือดหลังคลอด

คำถาม

สวัสดีค่ะคุณหมอ ดิฉันมีปัญหาอยากจะรบกวนคุณหมอช่วยตอบด้วยค่ะ คือ ดิฉันมีลูก 2 คน คนโตอายุ 2 ขวบกว่า วันคลอดไม่มีอาการเจ็บท้อง อายุครรภ์ 40 สัปดาห์คุณหมอนัดคลอดเพราะว่าน้ำหนักขึ้นเยอะมาก (25 กก.) ไปถึงโรงพยาบาลประมาณ 8 โมงเช้า คุณหมอให้ยาเร่งคลอด เริ่มเจ็บท้องประมาณ 11 โมง ฉีดยาแก้ปวดตอนเที่ยง คลอดตอน 4 โมงเย็น คลอดง่ายค่ะ ใช้เวลาเบ่งไม่นาน ได้ลูกสาวหนัก 3,400 กรัม

พอกลับบ้านดิฉันเลี้ยงลูกเอง งานบ้านทำบ้างเล็กๆ น้อยๆ  ผ้าของลูกจะซักด้วยมือ อาทิตย์แรกนอนชั้นล่าง พออาทิตย์ที่ 2 ขึ้นนอนชั้นบน ตอนกลางวันพอลูกหลับดิฉันก็จะเอากระเป๋าน้ำร้อนวางหน้าท้องบ้างเป็นบางวัน คนนี้ไม่มีปัญหาอะไรค่ะ

แต่...พอคนที่ 2 ตอนตั้งครรภ์ได้ประมาณ 22 สัปดาห์มีเลือดออกที่ช่องคลอดนิดหน่อย คุณหมอตรวจดูบอกว่าปกติ พอย่างเข้าเดือนที่ 9 ก็มีอาการเจ็บท้องเตือนบ้างเป็นบางวันถึงวันคลอด (อายุครรภ์ได้ 40 สัปดาห์) มีอาการเจ็บท้องเตือนตอนตี 2 เจ็บเป็นพักๆ ตอนแรกคิดว่าเป็นการเจ็บเตือนเหมือนทุกครั้งจึงไม่ได้คิดอะไร จนกระทั่งมีความรู้สึกว่าเจ็บถี่ขึ้นจึงไปโรงพยาบาล พอไปถึง (ประมาณตี 5) คุณหมอตรวจดูบอกว่าปากมดลูกเปิดแล้ว 4 ซม. คุณหมอจึงให้น้ำเกลือ โดยที่คุณหมอบอกว่าเป็นน้ำเกลือธรรมดา ไม่ใช่ยาเร่งคลอด

พอ 8 โมงเช้าคุณหมอมาตรวจอีกครั้งแล้วบอกว่า ปากมดลูกเปิดเท่าเดิม จึงเจาะถุงน้ำคร่ำแล้วบอกว่า น้ำคร่ำมีสีเขียวขุ่นลูกถ่ายขี้เทาในท้อง จึงสั่งให้ออกซิเจนและยาเร่งคลอด ประมาณ 10 โมงเช้าฉีดยาแก้ปวด คลอดตอนเที่ยงครึ่ง คนนี้ก็คลอดง่ายเหมือนคนโตค่ะ ได้ลูกชายหนัก 3,100 กรัม พอตอนเช้าก็ทำหมัน

ส่วนลูกคลอดได้ 2 วัน คุณหมอก็มาบอกว่า ลูกตัวเหลืองต้องเจาะเลือดไปตรวจ (ดิฉันมองดูว่าไม่เหลือง) เจาะวันแรกคุณหมอบอกว่าให้รอดูอาการอีกวัน พอวันรุ่งขึ้นลูกตัวเหลืองมากจนสังเกตเห็นได้ชัด คุณหมอเองยังบอกเลยว่าคงต้องส่องไฟ แต่พอผลเลือดออกมาคุณหมอบอกว่าปกติ ความเหลืองแค่ 9 อนุญาตให้กลับบ้านได้

พอกลับบ้านก็ทำงานบ้านเหมือนคนแรกค่ะ ต่างกันตรงที่ว่าขึ้นนอนชั้นบน และเลี้ยงลูกเองทั้ง 2 คน ดิฉันจึงไม่ค่อยมีเวลาพักผ่อน หลังจากคลอดได้ 2 อาทิตย์ น้ำคาวปลามาน้อยลง แต่...อยู่ๆ ก็มาวันเว้นวันและมามากขึ้น จึงได้โทร.ถามคุณหมอ คุณหมอบอกว่าให้สังเกตสีของเลือด ถ้าสีไม่แดงสด ไม่มีก้อนเลือดปน ไม่มีอาการปวดท้อง และไม่มีกลิ่นเหม็นก็ไม่เป็นไร

แต่วันรุ่งขึ้นเลือดที่มาเริ่มแดงขึ้น มีก้อนเลือดปน และมามากขึ้นกว่าเดิม (ใช้ผ้าอนามัยอย่างหนาประมาณ 2 ชั่วโมงกว่าเต็มแผ่นแบบไม่มีที่ว่างเลย) แต่ไม่มีอาการปวดท้อง ไม่มีกลิ่นเหม็น ตอนเย็นจึงได้โทร.หาคุณหมออีกครั้ง คุณหมอจึงนัดให้มาตรวจในวันถัดไป

พอวันตรวจเลือดออกเยอะมากกว่าทุกวัน (ไม่ถึง 2 ชั่วโมงเต็มแผ่น แถมยังเปื้อนออกมาข้างนอกอีกใครเห็นก็คิดว่าดิฉันแท้งลูก ก็ท้องนี้ขึ้นมาตั้ง 26 กก. ถึงคลอดได้ 2 อาทิตย์ก็ยังเหมือนคนท้อง 5 เดือนอยู่เลยค่ะ) คุณหมอตรวจดูแล้วบอกว่าโพรงมดลูกอักเสบ อาจเกิดจากการติดเชื้อระหว่างคลอด แต่โอกาสติดเชื้อมีน้อยมาก เพราะคลอดง่ายและไม่ได้ใช้เครื่องมือช่วยคลอดเลย จึงเอาตัวไว้ที่โรงพยาบาล ให้น้ำเกลือและฉีดยาแก้อักเสบให้ 2 วัน กินยา 1 วัน แล้วให้ยากลับมากินต่ออีก 1 อาทิตย์ ระหว่างกินยาได้งดให้นมลูก

ตอนอยู่โรงพยาบาลเลือดออกน้อยลง (ก็นอนอย่างเดียวนี่คะ) แต่พอกลับบ้าน เลือดที่ออกบางวันเป็นสีแดง บางวันก็เป็นสีน้ำตาลเหมือนน้ำคาวปลาปกติ บางวันมีมาก บางวันมีน้อย พอเลือดหมดก็มาตรวจหลังคลอด ผลออกมาคุณหมอบอกว่าพบเซลล์ผิดปกติ อีก 3 เดือนให้มาตรวจใหม่ หลังจากที่มาตรวจหลังคลอดได้ประมาณ 2 - 3 วัน มีมูกสีเหลืองไหลออกมาไม่มาก แต่ก่อนท้องไม่เคยมี ปัญหามีอยู่ว่า...
ยาแก้ปวดที่ให้ตอนคลอดเป็นยาอะไรคะ มีความรู้สึกว่ายาแรงมาก เพราะระหว่างฉีดจะมีอาการมึนหัว และหลับในทันที แล้วเด็กในท้องจะไม่หลับไปด้วยหรือคะ

คำตอบ

ยาแก้ปวดที่ให้ตอนคลอดมีหลายอย่าง แต่ที่นิยมกันส่วนมากเป็นประเภทมอร์ฟีน ฉีดแล้วจะมึนงง คลื่นไส้ หลับ เด็กในท้องก็มีผลหลับบ้างแต่ไม่อันตรายอะไร เพราะกว่าจะคลอดฤทธิ์ยาก็หมดแล้ว

คำถาม

สาเหตุการตกเลือดมาจากอะไรคะ ในเมื่อคุณหมอเองก็ยังบอกว่าโอกาสติดเชื้อมีน้อยมาก จะใช่อาการของมดลูกล้าหรือเปล่าคะ (เพราะตั้งแต่ตี 5 ถึง 8 โมงเช้าปากมดลูกไม่เปิดเพิ่มเลย)

คำตอบ

หมอคิดว่าอาจจะมีสาเหตุจากการติดเชื้อ ถึงแม้โอกาสน้อยก็เกิดได้ ทั้งนี้ขึ้นกับว่าถ้าผู้นั้นมีเชื้ออักเสบอยู่ในช่องคลอดอยู่ก่อน แล้วเชื้อโรคก็อาจขึ้นไปยังโพรงมดลูกได้ขณะหลังคลอด ซึ่งปากมดลูกจะเปิดกว้าง

คำถาม

หลังจากตกเลือดแล้วจะมีผลอย่างไรต่อไปคะ จะมีโอกาสเป็นมะเร็งปากมดลูกมาก - น้อย แค่ไหนคะ

คำตอบ

การตกเลือดหลังคลอดนี้ไม่มีผลหรือเกี่ยวข้องอะไรกับการเป็นมะเร็งปากมดลูกแต่อย่างไร

คำถาม

เคยได้ยินมาว่าลูกตัวเหลืองอาจเกิดจากเลือดแม่และลูกไม่เข้ากันมีอาการอย่างไรคะ เพราะตอนที่ลูกตัวเหลืองคุณหมอถามกรุ๊ปเลือด ดิฉันเลือดกรุ๊ป O ส่วนสามีกรุ๊ป A คุณหมอบอกว่าโอกาสที่ลูกจะตัวเหลืองมีมากกว่าปกติ แล้วมีอันตรายไหมคะ ลูกตัวเหลืองมากจนสังเกตเห็นได้ชัด แต่ทำไมผลเลือดออกมาบอกว่าปกติ มีวิธีการตรวจอย่างไรคะ

คำตอบ

การเกิดเลือดของแม่และลูกไม่เข้ากันจนทำให้ลูกตัวเหลืองหลังคลอดมักเกิดกับมารดาเป็นเลือดกรุ๊ป O และทารกอาจจะเป็นกรุ๊ป A หรือ B โดยทั่วไปประมาณร้อยละ 5 เท่านั้นที่จะปรากฏอาการชัดเจน การบอกว่าเป็นมากเป็นน้อยขึ้นอยู่กับการเจาะเลือดลูกตรวจดู ถ้าความเหลืองไม่มากก็อาจไม่ต้องรักษา แต่ถ้ามากปานกลางอาจใช้ฉายแสงก็ช่วยให้หายเร็วขึ้น แต่ถ้าสูงมากคือเกินระดับ 20 ก็ต้องใช้วิธีถ่ายเลือดกัน เนื่องจากถ้าเหลืองเกิน 20 อาจมีผลต่อสมองเด็กได้ เราต้องเชื่อที่เขาตรวจ แต่ถ้าไม่แน่ใจแพทย์ก็จะตรวจซ้ำใหม่

ส่วนเรื่องพบเซลล์ผิดปกติของปากมดลูกคงจะเป็นชนิดน้อย แพทย์จึงนัดมาตรวจซ้ำ เพราะเซลล์นี้ระยะหลังคลอดนานๆ อาจเปลี่ยนเป็นปกติก็ได้ แต่อย่างไรก็ตามคุณควรไปตรวจตามแพทย์นัด 3 เดือนจะดีที่สุด

จุฑามาศ แสงศิริ - ถาม
ศ.คลินิกเกียรติคุณ นพ. จิรศักดิ์ มนัสสากร - ตอบ