คลินิกหมอสูติ-ท้องลม ครรภ์ไข่ปลาอุก

คลินิกหมอสูติ-ท้องลม ครรภ์ไข่ปลาอุก
ท้องลมต่างจากท้องไข่ปลาอุกอย่างไรคะ ดิฉันเป็นท้องลมค่ะ ขูดมดลูกไปเมื่อวันที่ 24 กรกฏาคม อายุครรภ์ 2 เดือน 10 วัน เสียใจมาก ทั้งๆ ที่เตรียมตัวอย่างดี 
ดิฉันเข้าใจคำว่าท้องลมพอสมควร โดยอ่านจากฉบับที่ 209 หน้า 56 ของ ผศ.นพ.ดิฐกานต์ บริบูรณ์หิรัญสาร สงสัยประโยคที่ว่าตัวเด็กนั้นมีความผิดปกติอยู่ก่อนแล้วจึงสลายไปเองภายหลัง
ดิฉันอาจุ 34 ปี อาชีพค้าขายแบบซูเปอร์มาร์เก็ต สามีทำธุรกิจ อายุเท่ากัน มีลูกชายอายุ 7 ขวบ ไม่มีปัญหาตอนท้อง คลอดธรรมชาติ แพ้ท้องมากกว่าท้องหลัง คุมกำเนิดโดยการนับวัน หน้า 7 หลัง 7 ใช้ถุงยางอนามัยบ้างมากว่า 5 ปี ท้องหลังนี้ดิฉันมีประจำเดือนวันแรก คือวันที่ 1 นอนกับสามีวันที่ 10 จากนั้นไม่ได้นอนอีกเลย ไปอัลตร้าซาวนด์หมอว่าท้อง ดิฉันเข้าใจว่าประจำเดือนยังไม่หมดดี ใช่สาเหตุของความผิดปกติของเด็กหรือเปล่าคะ แล้วทำไมต้องรอถึง 3 เดือน จึงท้องได้ แต่ทำไมท้องไข่ปลาอุกต้องรอเป็นปี มีญาติเพิ่งขูดมดลูกโดยหมอคนเดียวกัน ดิฉันตรวจ HIV โรคเลือดมะเร็งปากมดลูกก่อนท้อง 3 เดือน เคยฉัดวัคซีนหัดเยอรมันเมื่อปี 2533 ถ้าดิฉันท้องในปีหน้าต้องตรวจอะไรบ้างคะ
ตอบคำถาม
ไม่ว่าจะท้องลมหรือท้องไข่ปลาอุก ก็ถือว่าได้เกิดการตั้งครรภ์ขึ้นแล้วทั้งสิ้น แสดงว่าฟองไข่ของคุณสุมาลีได้รับการปฏิสนธิกับตัวอสุจิเรียบร้อยแล้ว และสามารถเข้ามาฝังในโพรงมดลูกสำเร็จจนเกิดการตั้งครรภ์ขึ้น เพียงแต่ภาวะท้องลมเกิดจากความผิดปกติในการแบ่งตัวของตัวอ่อนที่เกิดไม่สมบูรณ์ คือมีการสร้างถุงน้ำคร่ำและรก แต่ไม่มีการสร้างหรือเจริญเติบโตของตัวอ่อน ถ้าจะเปรียบก็คงคล้ายกับการสร้างตัวบ้านเสร็จเรียบร้อยแล้ว แต่ไม่มีผู้อาศัย ทิ้งเอาไว้มดลูกก็จะโตต่อไปเรื่อยๆ แต่ในโพรงมดลูก จะมีแต่ถุงน้ำคร่ำ ไม่มี ตัวเด็ก มองเข้าไปในถุงน้ำคร่ำจะเห็นแต่ความว่างเปล่า เหมือนมองเห็นน้ำหรืออากาศโล่งๆ ก็เลยถูกเรียกว่า "ท้องลม" ในที่สุดก็จะเกิดการแท้งออกมาเองตามธรรมชาติ เพราะร่างกายจะทราบดีว่าไม่มีประโยชน์ที่จะปล่อยให้ตั้งครรภ์ต่อไป
สาเหตุสำคัญที่สุดในการเกิดท้องลม ก็มักมาจากความผิดปกติของโครโมโซม อาจจะเกิดจากจำนวนโครโมโซมที่ขาดหรือเกินกว่าจำนวนปกติ ร่างกายก็เลยไม่รู้จะประกอบรูปร่างเด็กตามจำนวนโครโมโซมที่ผิดไปได้อย่างไร ขืนประกอบขึ้นมาก็คงเป็นมนุษย์พันธุ์ใหม่หรือกลายเป็นอสุรกายก็ได้ ซึ่งในที่สุดก็ไม่สามารถมีชีวิตต่อไปได้ ต้องเสียชีวิตอยู่ดี ร่างกายก็เลยไม่สร้างตัวเด็กขึ้นมาซะดื้อๆ หรืออาจพยายามสร้างบ้างเล็กน้อย แต่สร้างต่อไม่ได้ก็เลยหยุดสร้าง แล้วปล่อยให้ตัวเด็กสลายหายไปเอง แบบที่อาจารย์ดิษฐกานต์ว่าเอาไว้นั่นแหละครับ
คุณแม่ที่มีประวัติการแท้งจากท้องลมบ่อยๆ เมื่อสามารถตั้งครรภ์ครั้งต่อไปสำเร็จ ควรที่จะได้รับการตรวจเช็กโครโมโซมด้วย เพราะมีโอกาสที่ลูกในท้องจะมีความผิดปกติของโครโมโซมเช่นกัน ภาวะท้องลมยังดีที่แท้งไปแล้วก็ปล่อยให้ท้องใหม่ได้ตามปกติ จะท้องต่อไปเลยหรือเว้นไว้ 3 เดือนเพื่อให้ร่างกาย และจิตใจฟื้นตัวดีค่อยท้องใหม่ก็ได้ ผิดกับท้องไข่ปลาอุกที่ต้องงดเว้นการตั้งครรภ์อย่างน้อย 1 ปี เนื่องจากท้องไข่ปลาอุก ถือเป็นโรคหรือความผิดปกติของเนื้อรก ทำให้เนื้อรกเกิดภาวะบวมน้ำ เกิดเป็นเม็ดๆ พองเป็นถุงน้ำคล้ายพวงองุ่น หรือเม็ดสาคูเต็มโพรงมดลูกไปหมด คนโบราณมองดูเม็ดเหล่านี้ ว่าคล้ายฟองไข่ของปลาอุก ก็เลยตั้งชื่อว่า "ท้องไข่ปลาอุก" และเนื่องจากเนื้อรกเป็นตัวสร้างฮอร์โมน HCG ซึ่งเชื่อว่าทำให้เกิดอาการแพ้ท้อง ดังนั้น ในท้องไข่ปลาอุกปริมาณของ HCG จึงมีสูงกว่าปกติ มากตามขนาดของเนื้อรกที่บวมขึ้นมา คนไข้ท้องไข่ปลาอุก จึงมีอาการแพ้ท้องรุนแรงมาก ผิดกับภาวะท้องลมที่มักจะสบาย ส่วนใหญ่แทบจะไม่มีอาการแพ้ท้องเลย
นอกจากนี้ในท้องไข่ปลาอุกส่วนใหญ่ มดลูกจะมีขนาดโตกว่าอายุครรภ์มาก เนื่องจากการบวมของเนื้อรก บางรายท้องแค่ 3 เดือน มดลูกโตเหมือนคนใกล้คลอดเลย นอกจากนี้ก็ยังอาจจะมีอาการของครรภ์เป็นพิษเกิดขึ้นได้ตั้งแต่อายุครรภ์น้อยๆ บางครั้งเนื้อรกบวมมากจนเกิดการปริหรือขาดเป็นบางส่วน ทำให้มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดได้ แต่ที่อันตรายที่สุด ก็คือ สามารถกลายเป็นมะเร็งไข่ปลาอุกและลุกลามไปยังช่องคลอดหรือปอดได้ ถ้ารักษาไม่ทันท่วงทีก็อาจทำให้เสียชีวิตได้ ดังนั้นในท้องไข่ปลาอุกเมื่อได้รับการรักษาโดยการดูดหรือขูดมดลูกออกไปแล้ว ต้องห้ามท้องต่ออย่างน้อย 1 ปี เพื่อให้แน่ใจว่าโรคจะหายขาด และไม่เป็นมะเร็งไข่ปลาอุกต่อไป ในรายท้องไข่ปลาอุกที่มีอาการรุนแรง หลังจากขูดมดลูกแล้วแพทย์อาจต้องให้ยาเคมีบำบัด เพื่อป้องกันการเป็นมะเร็งต่อไปอีกระยะหนึ่งด้วย
สำหรับคุณสุมาลี ทิ้งระยะการมีบุตรห่างไปสักหน่อย ตอนนี้มีอายุ 34 ปีแล้ว คุณแม่ที่มีอายุมากขึ้นก็มีอัตราเสี่ยงที่จะเกิดท้องลมได้บ่อยขึ้น ดังนั้น ท้องครั้งต่อไปควรที่จะได้รับการตรวจอัลตร้าซาวนด์ตั้งแต่เริ่มแรกเพื่อที่จะได้แน่ใจว่าตั้งครรภ์ปกติหรือไม่ ส่วนเรื่องการตรวจต่างๆ ก็คงต้องตรวจตามปกติของสตรีตั้งครรภ์ทั่วไป เช่น ตรวจความเข้มข้นของเลือด ซิฟิลิส ตับอักเสบบี และเชื้อเอดส์ใหม่อีกครั้ง นอกจากนี้ก็ควรได้รับการตรวจโครโมโซมของลูกด้วย เพราะปีหน้าคุณสุมาลีก็จะมีอายุครบ 35 ปีพอดี ซึ่งเริ่มเป็นคุณแม่ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะตั้งครรภ์ที่มีโครโมโซมผิดปกติแล้วครับ


******************************************************
ขอขอบคุณ ข้อมูลดีดีจาก วารสารรักลูก ฉบับที่ 227
สุมาลี บำรุงการ - ถาม
นพ.วิชัย ชวาลไพบูลย์ - ตอบ
******************************************************