..........เป็นไม้แกะสลักติดทาบกับขอบบนของกรอบประตูลงมา มักอยู่ที่ห้องนอนของผู้เป็นประธานของบ้าน มีทั้งที่เป็นไม้แผ่นเดียวและไม้ 2 แผ่น ถ้าเป็น 2 แผ่น แผ่นบนมักแคบกว่า ตีประกบกับแผ่นล่างแล้วทับรอยต่อด้วยไม้อีกแผ่นเรียกว่ากระดูกงู ด้านล่างปลายส่วนที่ห้อยหัวลงมีทั้งแบบเรียบและหยักหรือโค้งแบบโก่งคิ้วรูปทรงต่าง ๆ
..........คำว่า "หำยนต์" นี้บางคนเรียก "หำโยน" หำเป็นคำเมืองแปลว่าอัณฑะ ยนต์เป็นคำสันสกฤตแปลว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ตามทัศนคติของชาวล้านนาดั้งเดิม หำยนต์มีไว้เป็นยันต์อันศักดิ์สิทธิ์ที่จะปกป้องคุ้มครองเจ้าของบ้าน ขับไล่อำนาจชั่วร้ายต่าง ๆ จากภายนอกมิให้กล้ำกรายเข้ามาในบ้าน หำยนต์นี้ตามปกติจะทำขึ้นมาพร้อมกับการสร้างบ้านใหม่ ขนาดกว้างเท่าประตูซึ่งกำหนดตามความยาวของเท้าเจ้าของบ้าน เช่นเป็น 3 หรือ 4 เท่าของความยาวเท้า ต้องเลือกไม้อย่างดี ก่อนจะทำจะต้องมีพิธีตามคติพราหมณ์และพุทธประกอบกัน เมื่อได้ไม้แล้วจะต้องให้ผู้มีวิชาหรือพระเถระผู้เฒ่ารดน้ำมนต์ แล้วจึงนำมาผูกติดกับเสาเอกก่อนจะนำไปให้ช่างแกะสลักลวดลายตามที่ต้องการ เมื่อสร้างบ้านเสร็จพร้อมกับแกะสลักไม้หำยนต์เสร็จแล้วก็ต้องทำพิธีอีกครั้งหนึ่ง มีอาจารย์วัดทำพิธีกล่าวคำอัญเชิญเทพยดาทั้งหลายให้มาช่วยปกป้องรักษา
..........กล่าวกันว่าเมื่อเจ้าของบ้านตายลง หรือเมื่อมีการเปลี่ยนเจ้าของก่อนเจ้าของเดิมตาย ผู้เข้ามาอยู่ใหม่ก็ต้องทำพิธีทุบหรือตีไม้หำยนต์เพื่อไล่ความศักดิ์สิทธิ์ที่เจ้าของบ้านเดิมทำไว้และเพื่อขออนุญาตเข้ามาอยู่ในบ้านได้
..........การแกะสลักไม้หำยนต์มีลีลาอันหลากหลาย เป็นสิ่งเดียวที่ยังคงเหลืออยู่ของเรือนกาแลและกลายเป็นของสวยที่คนสมัยใหม่พากันซื้อหาราคาแพง
..........ลวดลายต่าง ๆ บนไม้หำยนต์พอจะแบ่งประเภทได้คือ ลายกนกแบบล้านนาหลายประเภท ลายเครือเถาหลายแบบ ลายดอกไม้ชนิดต่าง ๆ ลายเมฆหรือลายเมฆไหลที่เป็นแบบล้านนาโดยเฉพาะ ลายพญานาคและลายเบ็ดเตล็ดอื่น ๆ นอกจากนั้นยังมีลายซุ้มที่คงจะเลียนแบบมาจากซุ้มอาคารต่าง ๆ ในพุทธศาสนา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น