มะขาม ความเปรี้ยวที่เยียวยา คุณค่าที่น่าอร่อย
******** เดิมทีแล้วมะขามไม่ใช่พืชบ้านเรา แต่มาจากแอฟริกาเมื่อกว่า 700 ปีก่อน จนกลมกลืนไปกับวิถึชีวิตของคนไทย ซึ่งครัวไทยในอดีตจะนิยมใช้มะขามเป็นตัวหลักในการให้รสเปรี้ยวในการทำอาหาร เพราะมะนาวไม่ได้ออกผลทั้งปี และเก็บไว้ได้ไม่นาน แต่มะขามสามารถเก็บไว้ได้นาน
โดยนิยมใช้มะขามใส่ในแกงส้ม ต้มส้ม ใช้ทำน้ำพริก ใช้ทำแจ่ว จิ้มผักปลา ยำต่างๆ และขาดไม่ได้เลยคือเวลาทำแกงบอนหรือต้มไหลบอนจะต้องใช้มะขามด้วย มิเช่นนั้นแล้วบอนจะทำให้คันได้
******** นอกจากเนื้อมะขามเปียกแล้ว ใบมะขามอ่อนและฝักมะขามอ่อนยังนำมาทำอาหารได้อีกด้วย ที่อร่อยมากคือ มะขามกรอก ซึ่งจะเก็บในช่วงที่มะขามแก่เต็มที่กำลังจะกลายเป็นมะขามเปียก กะเทาะเปลือกออกง่าย ไม่เปรี้ยวมาก จิ้มพริกเกลือ รสชาติเปรี้ยว เค็ม หวาน เผ็ดพอดีๆ หรือจะเอามาแช่อิ่มก็ได้
******** มะขามเป็นยาแก้ท้องผูกที่ทุกคนรู้จักดี สามารถใช้ได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ใช้ก็ง่าย เพียงแต่เอามะขามมาจิ้มเกลือกินแล้วดื่มน้ำมากๆ พอข้ามวันก็ถ่ายสะดวก
แต่ในเด็กจะต้องต้มและปรุงรสเค็มหวานสักหน่อย
แม่หลังคลอดก็ต้องกินน้ำมะขามเปียกใส่เกลือเพื่อช่วยขับเลือดเสีย ขับน้ำคาวปลาและช่วยระบายด้วย แถมยังต้องอาบน้ำต้มใบมะขามเพื่อให้สบายตัวและสดชื่น ไม่มีน้ำนมก็เอากิ่งมะขามไปต้มกิน น้ำนมก็มา แม่ที่เป็นฝ้าจะใช้มะขามล้างหน้าแทนสบู่ และใช้อาบน้ำเพื่อดับกลิ่นตัว เมื่อมีรังแคทำน้ำมะขามเป็นครีมข้นนวดหนังศีรษะก็ช่วยได้
******** บางท่านที่มีอาการเจ็บคอ มีเสมหะ รู้สึกระคายคอ มะขามก็สามารถช่วยได้ โดยใช้เนื้อของมะขามเปียกต้มน้ำให้เดือด เอาเนื้อออก เติมเกลือ น้ำตาล นำมาจิบอาการระคายคอก็จะดีขึ้น
สำหรับท่านที่ต้องการจะขับพยาธิ มะขามก็สามารถช่วยได้ โดยคนโบราณจะใช้เม็ดมะขามที่แก่ๆ นำไปคั่วให้สุก นำไปแช่น้ำสักพักเพื่อให้นิ่มและเคี้ยวง่ายให้กินครั้งละประมาณ 20-30 เม็ด
******** ส่วนของมะขามที่ใช้มากที่สุดในการทำเป็นยาคือใบ เพราะเป็นส่วนประกอบสำคัญในตำรับของยาอาบ อบ ประคบ นวด ซึ่งเป็นวิถีของผู้หญิงสมัยก่อน ตำรับยาเหล่านี้ ผู้ชายส่วนใหญ่ไม่ค่อยรู้จัก แต่หญิงที่เป็นแม่ทั้งหลายและหมอตำแยจะรู้เรื่องดีกว่าพ่อหมอผู้เชี่ยวชาญเสียอีก
สิ่งที่จะขาดไม่ได้เลยในยาเหล่านี้คือ สมุนไพรที่มีรสเปรี้ยวเนื่องจากฤทธิ์ที่เป็นกรดอ่อนๆ จะช่วยกำจัดคราบไคล ชำระล้างสิ่งสกปรก ทำให้ตัวยาอื่นๆ แทรกซึมสัมผัสกับผิวหนังได้ดียิ่งขึ้น ทั้งยังเพิ่มความต้านทานโรคให้แก่ผิวหนัง นอกจากรสเปรี้ยวแล้ว ใบมะขามยังมีรสฝาดอยู่ด้วย จึงช่วยกระชับรูขุมขนและลดการอักเสบ
******** มะขาม พืชต่างถิ่นที่มาปักหลักปักฐานอย่างมั่นคงในแผ่นดินเรา เป็นยาและอาหารที่ได้รับการคัดสรร เป็นของดีที่สืบทอดกันมา และจะต้องส่งต่อให้ลูกหลาน ให้ช่วยกันสืบสานต่อไป
***************************
ภญ.ดร. สุภาภรณ์ ปิติพร
***************************
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น